CO-OP Champions: Zorgcoöperaties bundelen krachten
SPECIAL ZORGCOÖPERATIES VOOR LAAGDREMPELIG AANBOD VAN WONEN, WELZIJN EN ZORG
De zorgcoöperatie is een van de belangrijkere innovaties in de zorg van de afgelopen twee jaar. We adviseren gemeenten gericht de zorgcoöperaties nader te bekijken als vehikel voor gemeenten voor het inrichten van laagdrempelige individuele en collectieve (zelf)voorzieningen op het gebied van preventie, wonen, welzijn en zorg, maar dan zonder de risico’s van het door de gemeente zelf uitvoeren van de voorzieningen.
Voor meer informatie, neemt u contact op met Siemen Jongedijk op telefoonnummer 088-2424000.
1. Wat is een zorgcoöperatie
De coöperatie is gebaseerd op het verenigingsrecht. Twee personen (natuurlijke personen en/of rechtspersonen) kunnen een coöperatie oprichten, maar ook 6000 bedrijven kunnen zich verenigen in coöperatie. De coöperatie is een bij notariële akte als coöperatie opgerichte vereniging. De coöperatie heeft een omschreven doel, die overeenkomsten aangaat met de leden en een bedrijf uitoefent.
De coöperatie is een op zichzelf staand bedrijf ten gunste van de leden. Gemeenten kunnen gericht met hun deelname specifieke diensten onderbrengen zoals triage, (ouderen)spreekuur, preventieactiviteiten, dagbesteding, uitleen van scootmobiel en hulpmiddelen, maaltijden, huishoudelijke verzorging en contactpunt voor professionele zorg.
De coöperatie kan als vereniging de ANBI-status van de fiscus krijgen voor aanvragen van subsidies, giften en legaten. Als de coöperatie een positief rendement heeft kan dat voor leden geheel belastingvrij genoten worden onder de voorwaarde dat leden elk minder dan 5% belang hebben in het rendement en dat het als dividend wordt uitgekeerd. Zo verdienen burgers aan hun lidmaatschap.
2. Waarvoor is het een oplossing bij de decentralisaties naar gemeenten
Gemeenten zijn nu aan zet met een passend aanbod voor wonen, preventie, zorg, welzijn en dienstverlening. De coöperatie is voor gemeenten in de context van de decentralisaties een goed vehikel voor het inrichten van laagdrempelige individuele en collectieve (zelf)voorzieningen op het gebied van preventie, wonen, welzijn en zorg, maar dan zonder de risico’s van het door de gemeente zelf uitvoeren van de voorzieningen.
De coöperatie is met name geschikt voor gemeenten die laagdrempelige voorzieningen op wijkniveau of dorpskern willen vormgeven waarbij de lokaal aanwezige burgerkracht optimaal gebruikt wordt. Het is daarmee een contractvehikel waarlangs allerlei specifieke voorzieningen georganiseerd kunnen worden volgens de lijn van de Kanteling en verschuiven van zorg deels naar zelfzorg, familiezorg en vrijwillige buurtzorg.
Aanvullend maar niet minder belangrijk is de coöperatie een middel om de leefbaarheid in krimpende dorpskernen zo veel mogelijk te behouden. Daarnaast gebruiken leden het om gewenste voorzieningen vorm te geven en om een ontmoetingsplaats in stand te houden.
Bij de zorgcoöperaties nemen bewoners zelf het initiatief om diensten rondom zorg en welzijn te organiseren en aan te bieden aan de gemeenschap. Zij maken het in de dorpen mogelijk dat mensen die ondersteuning nodig hebben langer zelfstandig thuis/in het dorp kunnen blijven wonen. Onder andere door op een nieuwe wijze de rol van de professional en die van de mantelzorger/vrijwilliger op elkaar af te stemmen en zorg- en welzijnsarrangementen op maat te ontwikkelen en in te richten die voor die specifieke gemeenschap gewenst zijn.
3. Wat zijn de voordelen
Het systeem van voor de crisis is niet de oplossing voor de toekomst (uitspraak Ad Pijnenburg, bestuur zorgcoöperatie Hoogeloon) en zeker niet voor enkelvoudige zorg en welzijnsactiviteiten. De uitvoering daarvan door de huidige professionele zorgaanbieders lijkt simpelweg te duur voor het budget dat gemeenten ervoor over hebben.
Voordelen
- Vehikel voor in stand houden van specifieke voorzieningen in (dorps)kernen. Ouderen kunnen langer in het dorp wonen. De voorzieningen komen de leefbaarheid in (dorps)kernen ten goede. Ouderen voelen zich veilig en gerust. Senioren helpen kwetsbare ouderen.
- Aansluiten in voorzieningen bij belangen van de burgers en burgers in hun kracht zetten. Leden voelen zich verantwoordelijk en de dienst- en zorgverlening is ‘als vanzelf ‘ vraaggericht.
- Minder dure zorg nodig. Verleggen van uitvoering van voorzieningen naar burgers, vrijwilligers, ondersteund door professionals. Uitgangspunt is zelfzorg en familiezorg. In de coöperatie zijn op dorps/wijkniveau aanvullende voorzieningen beschikbaar waar leden een beroep op kunnen doen.
- Uitsluiten van financiële en gezondheidsrisico’s voor de gemeente(n). Zorgzame samenleving (overheid) wordt zorgzaam dorp (burgers). Eigen verantwoordelijkheid met minder regels.
- Bestaande professionele voorzieningen tegen tarieven zonder overhead. De professionele voorzieningen die zorgcoöperaties leveren worden doorgaans gedaan door lokale professionals die onder voorwaarden zonder BTW en overheadkosten kunnen leveren.
- Burger wordt in zijn/haar kracht gezet: De voorzieningen die de zorgcoöperaties uiteindelijk niet in slagen te organiseren kan de gemeente overwegen op regionaal niveau te organiseren.
4. In welke gemeenten zijn/worden zorgcoöperaties gestart
Zorgcoöperaties zijn vooral in Brabant tot bloei aan het komen. Daarnaast zijn er initiatieven in Utrecht en in Gelderland/de Achterhoek, waar momenteel de PVDA het initiatief neemt om een onderzoek te doen naar de verdere mogelijkheden.
- Gemeente Den Bosch: hulp bij het huishouden via zorgcoöperatie
- Gemeente Bladel: Zorgcoöperatie Hoogeloon
- Gemeente Lochem: start vereniging eerstelijns zorg jeugd
- Gemeente Landerd start zorgcoöperatie in Schaijk
- Gemeente Landerd start zorgcoöperatie in Reek
- Gemeente Oisterwijk: start zorgcoöperatie
- Gemeente Gemert-Bakel: Dorpsraad Elsendorp
- Gemeente Deurne: Zorgcoöperatie Helenaveen
- Gemeente Asten: Zorgsteunpunt Heusden
- Gemeente Laarbeek: Zorg om het dorp Mariahout
- Gemeente Laarbeek: Cooperatieve vereniging Tot uw dienst
- Gemeente Zeist: zorgcoöperatie inwoners Austerlitz
- Gemeente Loppersum in Groningen start zorgcoöperatie
- Gemeente Amsterdam: wijk Osdorp Lucas Zorgcoöperatie
- Gemeente Reusel: zorgcoöperatie door ouders starten woonzorg VG op binnen 2-4 jaar
- Gemeente Bronckhorst: inwoners oriënteren zich op start zorgcoöperatie
Zie voor beschrijvingen: www.catalyse.nl/initiatiefrijk
5. Welke diensten worden er nu door zorgcoöperaties gedaan
De leden van de coöperatie zijn jong en oud en helpen elkaar om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. De hulp kan uit meer dan alleen mantelzorg en inzet van vrijwilligers bestaan. Zo helpen de coöperaties de leden ook met de lokale thuiszorg (al dan niet als ZZP-ers) en met opzetten met nieuwe woonvormen, het behouden van zorgboerderijen en voorzieningen om elkaar te ontmoeten en samen te komen.
Zo hebben de genoemde zorgcoöperaties onder meer de volgende doelstellingen / dienstenaanbod:
* Genoemde prijzen zijn werkelijke prijzen, maar indicatief omdat deze prijzen van toepassing bij specifieke zorgcoöperaties en de lokale mogelijkheden voor( professionele) inzet.
|
6. Voor wie is het geschikt, wat heb je ervoor nodig en hoe kan ik ermee starten
Voor meer inzicht in coöperaties en voor het toepassen in de gemeente bieden wij u onze ervaring aan.
A. Bewoners betrekken bij ontwerpen van de zorg in de wijk, de organisatie en diensten
De opsomming van diensten biedt gelijk inzicht in de breedte waarin de coöperaties kunnen worden ingezet in de gemeente. Mensen hebben vooral behoefte aan hele praktische lokale ondersteuning thuis en in de buurt. Voor elke opzet voor een lokale coöperatie is natuurlijk eerst een onderzoek nodig naar het werkelijke probleem om te kijken wat mensen nog zelf of in familieverband kunnen organiseren en welke aanvullend zorg en diensten in een coöperatie kunnen worden georganiseerd in collectief verband. Vervolgens is het ondernemingsplan, begroting en samenwerkingscontracten nodig om te komen tot een operationeel stabiele organisatie.
B. Oprichting, fiscale en ondernemingrechtelijke aspecten
De coöperatie is belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting en BTW. Volgens de belastingdienst moet er een percentage van de omzet achterblijven bij de coöperatie, anders zou die geen toegevoegde waarde hebben. Dit kan bijvoorbeeld 20% zijn. Na aftrek van eventuele kosten blijft dit bedrag als winst over, die later weer kan worden uitgekeerd aan de leden zodat dat terugvloeit naar de burgers. Dit kan in de vorm van dividend zonder verdere belastingheffing. Tevens kan binnen de bestaande BTW wetgeving worden zeker gesteld er geen BTW over de zorgverlening hoeft te worden afgerekend doordat de zorgvrager en zorgverlener direct met elkaar afrekenen. Over de specifieke mogelijkheden en inrichtingsvraagstukken adviseren wij u graag verder.
7. Conclusie
Zoals duidelijk blijkt is de zorgcoöperatie voor gemeenten geschikt voor het inrichten van laagdrempelige individuele en collectieve (zelf)voorzieningen op het gebied van preventie, wonen, welzijn en zorg, maar dan zonder de risico’s van het door de gemeente zelf uitvoeren van de voorzieningen. Voor meer inzicht in coöperaties en voor het toepassen in de gemeente bieden wij u onze ervaring graag aan.
Voor meer informatie, neemt u contact op met Siemen Jongedijk op telefoonnummer 088-2424000 of op 0642-811450. Of bel met Frank Lekanne Deprez op telefoonnummer 0651-933753.